RESUME : Nous centrant essentiellement sur la Deuxième Guerre mondiale, nous verrons que les musées de la Résistance et de la Déportation et les musées du ministère de la Défense, de la première génération, ont d'abord en commun la nature de leurs entrepreneurs : des témoins. Tous deux représentent également des conservatoires identitaires doublés d'outils de transmission. L'objet d'exposition qu'il conviendra de distinguer de l'œuvre d'art, avant que d'en proposer une définition et une typologie - en est l'un des supports privilégiés (mais non le seul) : que nous disent-ils, non seulement de l'histoire muséalisée mais, surtout peut-être, des entrepreneurs muséaux eux-mêmes et des codes de fixation et de transmission de leur mémoire collective ? Nous examinerons enfin les changements aujourd'hui à l'œuvre dans ces musées, la disparition des témoins, les changements de paradigmes politico-mémoriels et économico-muséographiques, etc.

ABSTRACT : THE FRENCH MINISTRY OF DEFENCE AND RESISTANCE AND DEPORTATION MUSEUMS: FINDING THE OBJECTS TO SUIT THE MESSAGE A MUSEO-HISTORICAL ESSAY With our main focus on World War 2, we will see how the first generation of Resistance and Deportation and the French Ministry of Defence museums have at least one thing in common, they were established by the same type of people: witnesses. Both also constitute identity-driven conservation establishments, as well as transmission tools. Exhibited objects, which should be distinguished from works of art - before offering a definition and typology - are one of the main media used (but not the only one): what can they tell us, not only about history as seen through museums but, and perhaps most importantly, about those who set up the museums themselves and the codes for capturing and transmitting their collective memory? Finally, we will look at key changes currently affecting these museums, the passing of witnesses, shifts in politico-memorial and economic-museographic paradigms, etc.

OVERZICHT : HET FRANSE MUSÉE DU MINISTÈRE DE LA DÉFENSE EN HET MUSÉE DE LA RÉSISTANCE ET DE LA DÉPORTATION: WELKE VOORWERPEN VOOR WELKE GEDACHTEGANGEN? ESSAY OVER MUSEUMGESCHIEDENIS Als we ons in hoofdzaak op de Tweede Wereldoorlog concentreren, zien we dat het Musée de la Résistance et de la Déportation (Museum van het verzet en de deportatie) en het Musée du Ministère de la Défense (Museum van het Ministerie van Defensie), van de eerste generatie, de aard van hun ondernemers gemeenschappelijk hebben: getuigen. Beide zetten zich ook in voor het behoud van de identiteit en zijn ze instrumenten voor kennisoverdracht. Het tentoonstellingsobject - dat van het kunstwerk moet worden onderscheiden vooraleer er een definitie en typologie voor te omschrijven - is in dit verband een van de belangrijkste dragers (maar niet de enige): wat vertellen ze ons, niet alleen over de in een museum gegoten geschiedenis, maar vooral misschien over de museumondernemers zelf en de codes voor het vastleggen en overdragen van hun collectieve geheugen? Tot slot gaan we na welke veranderingen deze musea momenteel ondergaan: verdwijnen van getuigen, veranderingen van paradigma's op het gebied van politiek en geheugen, maar ook van de economie en museokunde, enz."